دکتر اوتیسم کرج : آیا اوتیسم قابل پیشگیری است؟

Home
/
وبلاگ
/
آخرین اخبار
/
دکتر اوتیسم کرج :…

دکتر اوتیسم کرج : آیا اوتیسم قابل پیشگیری است؟

آیا اوتیسم قابل پیشگیری است؟

دغدغه‌ای که نمی‌توان نادیده گرفت

هر پدر و مادری آرزو دارد فرزندش در مسیر رشد طبیعی و سالم پیش برود؛ از اولین لبخند و تماس چشمی گرفته تا اولین کلمات و تعاملات اجتماعی. اما گاهی این مسیر با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شود که نگرانی‌های جدی ایجاد می‌کند. اوتیسم یکی از مهم‌ترین این چالش‌هاست؛ اختلالی رشدی که بر مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک تأثیر می‌گذارد.

یکی از پرسش‌های پرتکرار والدین در جلسات مشاوره کلینیک گفتار توان‌گستر کرج این است:

«آیا اوتیسم قابل پیشگیری است؟»

پاسخ کوتاه این است که پیشگیری کامل ممکن نیست، اما می‌توان با شناخت عوامل خطر، مراقبت‌های لازم و تشخیص زودهنگام، هم احتمال بروز را کاهش داد و هم شرایط را برای پیشرفت کودک به حداکثر رساند.

در این مقاله، با نگاه علمی و تجربه بالینی، به بررسی علل، عوامل خطر، راهکارهای کاهش ریسک و نقش حیاتی مداخلات زودهنگام می‌پردازیم.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال رشد عصبی است که از اوایل کودکی بروز می‌کند و بر نحوه ارتباط، تعامل اجتماعی و پردازش اطلاعات کودک اثر می‌گذارد.

ویژگی‌های اصلی اوتیسم:

مشکل در ارتباط کلامی و غیرکلامی
الگوهای رفتاری تکراری و محدود
مشکل در درک احساسات و زبان بدن دیگران
حساسیت یا بی‌حسی نسبت به صدا، نور یا لمس

سطوح شدت اوتیسم

براساس شدت و میزان نیاز به حمایت، اوتیسم به سه سطح تقسیم می‌شود:

سطح ۱ (اوتیسم خفیف یا High-functioning)
- کودک توانایی برقراری گفتار و تعامل دارد اما در مهارت‌های اجتماعی و انعطاف‌پذیری مشکل دارد.
سطح ۲ (اوتیسم متوسط)
- نیاز به حمایت‌های ساختاری و مداخلات تخصصی روزانه دارد.
سطح ۳ (اوتیسم شدید)
- نیاز به مراقبت و حمایت مداوم، معمولاً همراه با مشکلات جدی گفتاری و شناختی.

علل احتمالی بروز اوتیسم

تحقیقات علمی نشان می‌دهند که اوتیسم نتیجه ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است.

عوامل ژنتیکی

سابقه اوتیسم یا اختلالات رشدی در خانواده
جهش‌های ژنی خاص مرتبط با رشد مغز
ترکیب ژن‌ها که حساسیت کودک را افزایش می‌دهد

عوامل محیطی و پیش‌زایمانی

عفونت‌های شدید مادر در بارداری
مصرف داروهای خاص بدون تجویز پزشک
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سموم
کمبود شدید اسید فولیک یا ویتامین D در دوران بارداری

عوامل پس از تولد

تولد زودرس یا کم‌وزنی هنگام تولد
آسیب‌های مغزی ناشی از کمبود اکسیژن
قرار گرفتن طولانی در محیط محروم از تعامل اجتماعی و زبانی

آیا پیشگیری کامل ممکن است؟

پاسخ علمی: خیر، پیشگیری صددرصدی ممکن نیست.
زیرا بخش مهمی از علل اوتیسم به ژنتیک مربوط است و قابل تغییر نیست. اما…

چگونه می‌توان ریسک را کاهش داد؟

۱. مراقبت‌های دوران بارداری

تغذیه سالم و کامل
مصرف مکمل اسید فولیک و ویتامین D طبق توصیه پزشک
پرهیز از مصرف داروهای بدون تجویز
کنترل بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا فشار خون

۲. زایمان ایمن و مراقبت‌های پس از تولد

انتخاب زایشگاه مجهز برای پیشگیری از کمبود اکسیژن
پایش رشد جسمی و عصبی نوزاد

۳. غربالگری رشد

بررسی مهارت‌های گفتاری، اجتماعی و شناختی در ۹، ۱۸ و ۲۴ ماهگی
مراجعه به مراکز تخصصی مثل کلینیک گفتار توان‌گستر کرج در صورت وجود هرگونه تأخیر

۴. محیط غنی زبانی و اجتماعی

صحبت مداوم با کودک از بدو تولد
بازی‌های تعاملی و موسیقی کودکانه
پرهیز از استفاده بیش‌ازحد از موبایل و تلویزیون

اهمیت تشخیص زودهنگام

اگر علائم اوتیسم در ۲ تا ۳ سالگی شناسایی شود، با مداخلات تخصصی می‌توان پیشرفت قابل توجهی در مهارت‌های گفتاری، اجتماعی و شناختی ایجاد کرد.

مزایای مداخله زودهنگام در گفتار توان‌گستر:

رشد سریع‌تر مهارت‌های ارتباطی
کاهش رفتارهای تکراری و محدود
افزایش استقلال در زندگی روزمره
بهبود کیفیت زندگی کودک و خانواده

خدمات کلینیک گفتار توان‌گستر کرج برای کودکان طیف اوتیسم

گفتاردرمانی تخصصی

تقویت مهارت‌های گفتاری و درک مطلب
کار روی تعامل اجتماعی و نوبت‌گیری در مکالمه

نوروفیدبک

بهبود تمرکز، کاهش اضطراب و افزایش یادگیری

تربیت شنیداری

افزایش حساسیت به صداها و بهبود تمایز شنیداری

پکیج‌های اختصاصی

از واژه تا گفتار
کودک نابغه من
زبان‌آموز جامع

تجربه‌های موفق از کلینیک گفتار توان‌گستر

۱. محمدرضا – ۴ ساله – تأخیر گفتار متوسط

اولین باری که مادر محمدرضا وارد کلینیک شد، گفت: «پسرم همه چیز را با گریه یا اشاره می‌خواهد، حتی “مامان” هم نمی‌گوید.» در ارزیابی اولیه، دایره لغاتش کمتر از ۱۵ کلمه بود و جملات نمی‌ساخت.
پلن درمان: شروع پکیج «از واژه تا گفتار» دو جلسه در هفته + تمرینات بازی‌محور خانگی. مادر هر روز ۱۵ دقیقه طبق دفترچه تمرین کار می‌کرد.
نتیجه: ماه دوم اولین جمله سه‌کلمه‌ای گفت. چهار ماه بعد در جمع فامیل قصه کوتاهی درباره ماشین‌هایش تعریف کرد و همه را شگفت‌زده کرد.

۲. آوا – ۶ ساله – لکنت وابسته به اضطراب

پدرش گفت: «دخترم وقتی می‌خواهد داستان تعریف کند، گیر می‌کند و مکث‌های طولانی دارد.» آوا در ارزیابی لکنت همراه با کشش صدا داشت.
پلن درمان: گفتاردرمانی هفتگی + تمرینات آرام‌سازی + استفاده از دستگاه SPEECHEASY از ماه دوم + جلسات آموزش والدین.
نتیجه: بعد از ۵ ماه، توانست در جشن مدرسه شعر بخواند بدون اینکه حتی یک بار لکنت کند. معلمش گفت: «صدایش دوباره پیدا شد.»

۳. سینا – ۵ ساله – اوتیسم سطح ۱

مادرش گفت: «با ما حرف می‌زند، اما با بچه‌های دیگر نه.» سینا به بازی پازل علاقه داشت، ولی مکالماتش کلیشه‌ای و یک‌طرفه بود.
پلن درمان: ترکیب تربیت شنیداری، نوروفیدبک و بازی‌درمانی گروهی.
نتیجه: بعد از ۳ ماه، شروع به گفت‌وگوی دوطرفه با هم‌کلاسی‌ها کرد و در بازی گروهی نقش گرفت.

۴. هانیه – ۷ ساله – اختلال واجی

مادرش می‌گفت: «ر و س را اشتباه می‌گوید، همه فکر می‌کنند لهجه دارد.»
پلن درمان: تمرینات تلفظ با آیینه گفتار و تمرین شنیداری روزانه.
نتیجه: پس از ۱۰ جلسه، تلفظش اصلاح شد و معلمش گفت: «دیگر نیازی نیست کلماتش را حدس بزنیم.»

۵. پارسا – ۹ ساله – لکنت مزمن

پدرش گفت: «در خانه راحت حرف می‌زند ولی جلوی کلاس سکوت می‌کند.»
پلن درمان: گفتاردرمانی + تمرینات اعتمادبه‌نفس + نقش‌آفرینی موقعیت‌های اجتماعی.
نتیجه: ۶ ماه بعد، یک ارائه علمی را در کلاس اجرا کرد و با تشویق همه مواجه شد.

۶. رها – ۳.۵ ساله – کم‌گویی

مادرش گفت: «همه چیز را می‌فهمد اما نمی‌گوید.»
پلن درمان: بازی‌های کلامی هدفمند، داستان‌خوانی تعاملی روزانه.
نتیجه: دو ماه بعد، بیش از ۵۰ واژه جدید یاد گرفت و برای اولین بار خودش درخواست آب کرد.

۷. امیرحسین – ۸ ساله – اختلال یادگیری زبان

معلمش گفت: «جمله‌بندی‌اش ضعیف است.»
پلن درمان: پکیج «زبان‌آموز جامع»، تمرین درک شنیداری و داستان‌سازی.
نتیجه: ۴ ماه بعد، توانست داستان را با جملات کامل و درست تعریف کند.

۸. نگین – ۵ ساله – اختلال واجی

مادرش گفت: «به جای ‘کار’ می‌گوید ‘اره’.»
پلن درمان: تمرینات گفتاری با فلش‌کارت و ابزار کمک‌آموزشی.
نتیجه: پس از ۱۲ جلسه، تلفظ صحیح /ک/ و /گ/ را یاد گرفت.

۹. آراد – ۶ ساله – لکنت موقعیتی

پدرش گفت: «در خانه روان است اما جلوی غریبه‌ها گیر می‌کند.»
پلن درمان: تکنیک‌های کنترل تنفس و شبیه‌سازی موقعیت اجتماعی.
نتیجه: ۳ ماه بعد، در تولد دوستش شعر خواند بدون لکنت.

۱۰. مریم – ۴ ساله – کمبود واژگان

مادرش گفت: «واژگانش به ۲۰ تا هم نمی‌رسد.»
پلن درمان: داستان‌خوانی تعاملی و پکیج «کودک نابغه من».
نتیجه: بعد از ۴ ماه، ۱۵۰ واژه جدید یاد گرفت و شروع به سوال پرسیدن کرد.

اگرچه پیشگیری کامل از اوتیسم ممکن نیست، اما والدین می‌توانند با شناخت علائم اولیه، مراقبت‌های بارداری، محیط غنی زبانی و غربالگری رشد، آینده فرزندشان را بهبود بخشند.

کلینیک گفتار توان‌گستر کرج با تیمی از آسیب‌شناسان گفتار و زبان، روان‌شناسان کودک و متخصصان نوروفیدبک، آماده است تا در مسیر رشد و شکوفایی کودک، همراه مطمئن شما باشد.

مشاوره رایگان: ۰۹۱۲۱۶۲۳۴۶۳
کرج، رجایی‌شهر، بلوار انقلاب
digispeech.ir